Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów – informacje, obowiązki

Zastosowanie stawki 0% dla WDT – nowe warunki od 2020 r.

Nowelizacja przepisów unijnych powoduje kilka zmian w zakresie rozliczania transakcji transgranicznych od 1 stycznia 2020 r. Jedną z nich jest zaostrzenie przepisów dotyczących dokumentowania przez przedsiębiorców WDT oraz stosowania stawki 0% dla tych transakcji.

Podatnik będzie musiał wykazać się posiadaniem co najmniej dwóch dowodów z poniższej grupy.

• Grupa A

Dokument odnoszący się do wysyłki lub transportu towarów, takie jak:

• Podpisany list przewozowy CMR
• Konosament
• Faktura za towarowy przewóz lotniczy
• Faktura od przewoźnika towarów

• Grupa B

• Polisa ubezpieczeniowa w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów lub dokumenty bankowe potwierdzające zapłatę za wysyłkę lub transport towarów
• Dokumenty urzędowe wydane przez organ władzy publicznej, np. notariusza, potwierdzające przybycie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia
• Poświadczenie odbioru wystawione przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzające składowanie towarów w tym państwie członkowskim

Zastosowanie stawki 0% do WDT będzie możliwe, gdy sprzedawca będzie posiadał co najmniej dwa dowody potwierdzające transport lub wysyłkę, które zostały wydane przez dwie różne strony, które są niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy, w tym dwa dowody z grupy A lub jeden dowód z grupy A oraz jeden dowód z grupy B.

Sformułowanie zawarte w powyższym przepisie „takie jak” podpisany list przewozowy CMR oznacza, że dopuszczalne są również inne dokumenty transportowe, którymi podatnik może się posłużyć zamiast CMR. Warunkiem jest jednak by dokument taki w istocie potwierdzał dokonanie transportu, a jednocześnie zawierał informacje analogiczne do tych umieszczanych w treści listu przewozowego CMR. W związku z tym istotne jest to, aby takie dokumenty zawierały informacje, z których wprost wynika, że określony towar został faktycznie dostarczony nabywcy do innego państwa członkowskiego.

Inną wątpliwością jest pytanie, czy podatnik będzie mógł posłużyć się dokumentem w wersji elektronicznej, np. w formie skanu. Dotychczasowe stanowiska organów podatkowych wskazują, że nie ma podstaw, aby odmawiać mocy dowodowej dokumentom przechowywanym w formie elektronicznej. Teoretycznie zatem dokumenty przewozowe uzyskiwane w formie elektronicznej (tj. jako skan stanowiący załącznik do wiadomości e-mail otrzymanej od przewoźnika lub kontrahenta), mogą mieć moc dowodową dokumentów i tym samym będą uprawniać dostawcę do stosowania stawki 0% dla realizowanych przez niego transakcji wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. Przepisy Rozporządzenia nie stanowią o formie dokumentów, stąd można wnioskować, że każda forma jaką posłuży się podatnik jest dopuszczalna, pod warunkiem, że autentyczność tych dokumentów została uprawdopodobniona. Niemniej jednak nie ma pewności, jakie stanowisko zajmą organy podatkowe, zwłaszcza w odniesieniu do obowiązku posiadania podpisanych listów przewozowych CMR.

Ponadto, gdy transport wykonywany jest przez nabywcę, sprzedawca musi posiadać pisemne oświadczenie nabywcy potwierdzające, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub przez osobę trzecią działającą na rzecz nabywcy, oraz wskazującego państwo członkowskie przeznaczenia towarów.

Takie pisemne oświadczenie musi zawierać:

• datę wystawienia;
• nazwę lub imię i nazwisko oraz adres nabywcy;
• ilość i rodzaj towarów;
• datę i miejsce przybycia towarów;
• w przypadku dostawy środków transportu, numer identyfikacyjny środków transportu;
• oraz identyfikację osoby przyjmującej towary na rzecz nabywcy;

Nabywca dostarcza sprzedawcy pisemne oświadczenie do dziesiątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła dostawa.
Przepisy w powyższym zakresie w praktyce obowiązują dopiero miesiąc i będą się kształtować w trakcie bieżącego roku. Niemniej jednak pozytywem jaki nasuwa się po wstępnej interpretacji przepisów jest fakt, że rozporządzenie wprowadza domniemanie dokonania WDT przy spełnieniu określonych warunków, a nie wprost wymóg posiadania wyspecyfikowanych dowodów. Czyli ewentualnie to organ podatkowy będzie musiał wykazać na skutek kontroli, że jednak do transakcji nie doszło.

Rozporządzenie wprost nie wskazuje jak należy rozumieć wprowadzaną instytucję domniemania. Wyjaśnień w tym zakresie udziela natomiast krajowy ustawodawca w uzasadnieniu do zmian:

• Organ podatkowy może obalić przyjęte domniemanie, poprzez przedstawienie dowodów świadczących o tym, że towary w rzeczywistości nie zostały wysłane lub przetransportowane z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy podczas kontroli organy podatkowe stwierdzą, że towary nadal znajdują się w magazynie dostawcy. Przepis skonstruowany w taki sposób przenosi ciężar dowodowy na organ podatkowy. Konsekwencją obalenia tego domniemania jest niemożliwość zastosowania stawki 0%. Nie jest możliwe stosowanie domniemania w odwrotny sposób. Niespełnienie warunków domniemania nie oznacza automatycznie, że stawka 0% nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji na dostawcy ciąży obowiązek udowodnienia w inny sposób, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, że warunki zastosowania stawki 0% zostały spełnione.

Stanowisko zaprezentowane w powyższym uzasadnienie daje szansę zastosowania stawki 0% dla WDT także w sytuacji braku posiadanych dowodów wynikających z rozporządzenia – pod warunkiem, iż transakcja WDT faktycznie miała miejsce i trzeba będzie to przedstawić i udowodnić. Niemniej jednak nie ma co czekać na udowadnianie wykonanej transakcji tylko na bieżąco gromadzić niezbędne dokumenty gdyż będzie to warunek wystarczający do zastosowania stawki 0%.

Wprowadzone zmiany w sposób istotny ingerują w dotychczasową praktykę dokumentowania transakcji WDT. Stanowią one w znacznym stopniu obostrzenie obowiązków dokumentacyjnych, co może skutkować dla podatników koniecznością przeprowadzenia licznych batalii z przewoźnikami, czy kontrahentami świadczącymi usługi transportowe w celu zmiany praktyki dokumentowania dostaw. Trudności mogą pojawić się również w zakresie pozyskania dwóch odpowiednich dokumentów od podmiotów niezależnych od siebie.

Trzeba jednak podkreślić, że przepisy w zakresie dokumentowania WDT w nowym kształcie z dniem 1 stycznia 2020 r. zaczęły obowiązywać na terenie całej Unii Europejskiej. Tym samym, można się spodziewać, że odpowiednie mechanizmy z czasem zostaną wprowadzone również u zagranicznych kontrahentów i przewoźników gdyż oni będą posiadać takie same wątpliwości i obowiązki jak firmy polskie.