Ulga na złe długi w VAT i PIT: przewodnik z przykładami! Sprawdź teraz!

Dla kogo: mikro i małe firmy na VAT oraz rozliczające PIT/CIT, które mają niezapłacone faktury po terminie. Cel: pokazać krok po kroku rozliczenie, dokumenty oraz warianty (częściowa zapłata, nota korygująca, spory).

1) Na czym polega ulga na złe długi — w 60 sekund

To prawo wierzyciela do zmniejszenia VAT należnego i skorygowania podstawy opodatkowania w PIT/CIT, gdy kontrahent nie zapłacił w terminie i upłynął ustawowy okres (co do zasady 90 dni). U dłużnika działa lustrzanie: musi zwiększyć VAT i przychód/koszt.

2) Warunki w pigułce

• Wierzytelność dotyczy dostawy/usługi opodatkowanej w Polsce.
• Od terminu płatności upłynęło ≥ 90 dni.
• Dłużnik i wierzyciel są czynnymi podatnikami na moment powstania ulgi (dla VAT).
• Dłużnik nie jest w upadłości/likwidacji na dzień poprzedzający złożenie JPK z korektą (sprawdź KRS/CEIDG).
• Wierzytelność nie została zbyta ani umorzona.
• z ulgi na złe długi w VAT można skorzystać tylko do 3 lat od końca roku, w którym wystawiono fakturę
• Z ulgi na złe długi w PIT/CIT można skorzystać do 2 lat od końca roku wystawienia faktury lub zawarcia umowy.

Dokumenty do teczki: faktura/umowa, korespondencja o windykacji, wydruk statusu dłużnika, kalkulacja 90 dni, adnotacja księgowa.

3) VAT — jak i kiedy korygujesz

• Moment: w ewidencji i JPK_V7 za okres, w którym mija 90. dzień po terminie płatności.
• Zakres: VAT należny od nieopłaconej części wierzytelności.
• Po zapłacie: odwracasz ulgę w części zapłaconej.

4) PIT/CIT — co zmieniasz

• Wierzyciel: zmniejsza przychód w okresie upływu 90 dni.
• Dłużnik: zmniejsza koszt w tym samym momencie.

5) Przykłady liczbowe

Przykład A (pełna ulga, późniejsza połowiczna zapłata)

• Faktura: 24 600 zł brutto (VAT 23% → 4 600 zł VAT, 20 000 zł netto). Termin: 15 sierpnia.

• 90 dzień: 13 listopada. Brak płatności do tego dnia.

• Listopad (JPK): wierzyciel zmniejsza VAT należny o 4 600 zł.
• listopad (PIT/CIT): pomniejszą podstawę o 20 000 zł.
• Grudzień: dłużnik płaci 12 300 zł (połowę). Wierzyciel odwraca ulgę od połowy: +2 300 zł VAT, +10 000 zł do podstawy.

Przykład B (częściowa zapłata przed 90. dniem)

• Faktura: 12 300 zł (VAT 2 300 zł, netto 10 000 zł). Termin: 10 lipca.
• 5 września dłużnik płaci 4 920 zł (40%).
• 90 dzień: 8 października.
• Październik: ulga tylko od pozostałych 60% (VAT 1 380 zł, netto 6 000 zł).
• Jeśli później dopłaci resztę — odwracasz ulgę od dopłaconej części.

Przykład C (dłużnik w upadłości przed korektą)

• Jeżeli na dzień poprzedzający złożenie JPK dłużnik jest w upadłości/likwidacji — najpierw sprawdź aktualne brzmienie przepisów; często ulgi nie stosujesz, a rozliczenie idzie inną ścieżką (np. odpis aktualizujący + skutki podatkowe).

6) Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć

• Korekta w złym okresie (liczysz od daty wystawienia, nie od terminu płatności).
• Brak weryfikacji statusu dłużnika w dniu złożenia JPK.
• Brak cofnięcia ulgi po zapłacie (nawet częściowej).
• Mylisz ulgę z odpisem aktualizującym (to dwa różne światy podatkowo-bilansowe).

7) Pytania w skrócie

• Czy potrzebne są wezwania do zapłaty? Wystarczy dokumentacja potwierdzająca próbę ściągnięcia należności (wezwanie, mail, notatka).
• A jeśli faktura była na konsumenta? Inne zasady — w wielu przypadkach ulga nie zadziała jak przy B2B.
• Co z ryczałtem? Ulga dotyczy VAT i podmiotów na zasadach ogólnych/liniówce lub CIT.